Η περιοχή της Τριχωνίδας είναι από τις πλουσιότερες σε αμφίβια και ερπετά.

Βάτραχοι, φρύνοι  και δεντροβάτραχοι δονούν με τα κοάσματα τους τις ανοιξιάτικες και καλοκαιρινές νύχτες. Από τα οκτώ είδη αμφιβίων που υπάρχουν στη Λεκάνη της Τριχωνίδας, ο λιμνοβάτραχος είναι το πιο κοινό.

λιμνοβάτραχος

Πάνω από 17 είδη ερπετών απαντούν στη λίμνη  και στα γύρω εδάφη όπως  η μικρή σαύρα αβλέφαρος, η γουστέρα του Ταύρου που είναι ενδημικό είδος της Δυτικής Ελλάδας, νεροχελώνες και νερόφιδα που κολυμπούν στα νερά ή λιάζονται στις όχθες,   χερσοχελώνες  που ερωτεύονται αγκομαχώντας ανάμεσα από τους θάμνους, λαφίτες, τυφλίτες, σαπίτες, γιατρόφιδα  και σαΐτες παραμονεύουν για να πιάσουν τρωκτικά που αποτελούν τη βασική  τους τροφή, εξυγιαίνοντας συγχρόνως τους αγρούς από τον υπερπληθυσμό των ποντικών και αρουραίων.

αβλέφαρος

γουστέρα του Ταύρου

 Στικτή Νεροχελώνα

Γραμμωτή Νεροχελώνα

Νερόφιδο

Σαπίτης

Έντομα

Η εντομοπανίδα της Τριχωνίδας είναι πλούσια και παίζει πολύ κρίσιμο ρόλο στην τροφική αλυσίδα. Τα έντομα δεν είναι εύκολα ορατά για τον επισκέπτη, χρειάζεται μεράκι, υπομονή και ίσως ένας μεγεθυντικός φακός.

Τα έντομα που μπορεί κανείς να διακρίνει εύκολα είναι οι πεταλούδες και οι λιβελούλες ή ελικοπτεράκια όταν πετούν δραστήρια πάνω από τα νερά, ψάχνοντας για την τροφή τους που αποτελείται από άλλα έντομα, όπως οι μύγες ή αναζητώντας ένα ταίρι για να διαιωνίσουν το είδος τους.

Η παρουσία των λιβελούλων σε μια υγρή περιοχή θεωρείται ως θετικός οικολογικός δείκτης, συνώνυμο καλής ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος στο συγκεκριμένο υγρότοπο. Ας μη ξεχνάμε επίσης ότι οι προνύμφες αυτού του εντόμου τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με  προνύμφες  κουνουπιών, ελαττώνοντας έτσι σημαντικά τους πληθυσμούς  τους. Οι λιβελούλες είναι εντελώς ακίνδυνες για τον άνθρωπο.

Ορνιθοπανίδα

Ο χώρος της λίμνης έχει μεγάλη ορνιθολογική  σημασία γιατί εκεί διαχειμάζουν πολλά υδρόβια πουλιά ενώ είναι σημαντικός σταθμός κατά τη διάρκεια της αποδημίας και χώρος φωλιάσματος για σπάνια είδη. Στην Τριχωνίδα έχουν παρατηρηθεί πάνω από 200 είδη πουλιών, ενώ στην ευρύτερη λεκάνη του Αγρινίου πάνω από 220, από  τα οποία τα 50 είναι σπάνια όπως ο πορφυροτσικνιάς.

Τα ελατοδάση και τα ψευδαλπικά λιβάδια του  Παναιτωλικού  απέχουν λίγο από τον υγρότοπο της λίμνης και τα δρυοδάση του Αράκυνθου. Έτσι η ευρύτερη περιφέρεια της Τριχωνίδας φιλοξενεί δασικά είδη πουλιών, είδη μεσογειακών θαμνώνων, είδη πεδινών λιβαδιών,   υγρών δασών,  ελαιώνων, είδη που ζουν στα καλάμια, υδρόβια της λίμνης και πολλά αρπακτικά. Η  παρουσία των αρπακτικών  δηλώνει ότι τα οικοσυστήματα της περιοχής αυτής είναι ακόμα πλούσια σε ζωή.

Περίπου 3500 κορμοράνοι έρχονται στη λίμνη νωρίς το πρωί από το φράγμα του Στράτου όπου κουρνιάζουν για να τραφούν. Το χειμώνα σχηματίζουν μεγάλες ομάδες για να κυνηγήσουν ψάρια τα οποία  είναι η βασική τους τροφή.

κορμοράνοι

Τα νανοβουτηχτάρια που φωλιάζουν στη λίμνη κυνηγούν μοναχικά με μακροβούτια, συνήθως μικρά ψάρια.

νανοβουτηχτάρια

Τα συγγενικά τους μαυροβουτηχτάρια καθώς και τα σκουφοβουτηχτάρια  διαχειμάζουν στην Τριχωνίδα και τρέφονται λίγο βαθύτερα, σε πιο καθαρά νερά.

Οι βουβόκυκνοι επισκέπτονται κατά ομάδες τη λίμνη, όταν ο χειμώνας είναι βαρύς.

Η λίμνη  φιλοξενεί επίσης  διάφορα είδη πάπιας.

Οι χουλιαρόπαπιες, οι πρασινοκέφαλες, τα σφυριχτάρια, οι ψαλίδες και τα κιρκίρια επισκέπτονται την Τριχωνίδα κάθε χειμώνα.

Κάθε χρόνο, περίπου 10.000 πάπιες διαχειμάζουν   εδώ, ενώ ο αριθμός αυτός μπορεί να υπερδιπλασιαστεί όταν κάνει βαρυχειμωνιά.

Μαυροκέφαλες, γκισάρια και τσικνόπαπιες πιάνουν την τροφή τους από το βυθό με μακροβούτια και είναι τα πιο κοινά είδη πάπιας στη λίμνη εξαιτίας του πλούσιου σε τροφή πυθμένα στις ρηχές ακτές της.

Τακτική είναι και η εμφάνιση φερεντινιών που πλέον απαντώνται σε πολύ λίγους υγρότοπους της Ελλάδας.

Οι φαλαρίδες το χειμώνα σχηματίζουν μεγάλα κοπάδια που τον Γενάρη μπορούν να φθάσουν και τα 25.000 άτομα. Φαλαρίδες μπορούμε εύκολα να παρατηρήσουμε στις όχθες της λίμνης  όπου ξεκουράζονται καθαρίζοντας το πτέρωμα τους.

Εκεί επίσης θα συναντήσουμε τις νερόκοτες και νεροκοτσέλες  που φωλιάζουν μέσα στους καλαμιώνες. Στην ησυχία ενός φθινοπωρινού μεσημεριού το βόμβυσμα της φωνής τους θα μας ξαφνιάσει ευχάριστα.

νερόκοτα

Οι λευκοτσικνιάδες

εμφανίζονται σε μικρούς αριθμούς στις ακτές της την Άνοιξη και το Φθινόπωρο. Οι λιγοστοί και σπάνιοικρυπτοτσικνιάδες

εμφανίζονται κατά την εαρινή μετανάστευση.

Ο μικροτσικνιάς, ο μικρότερος ευρωπαϊκός ερωδιός,  φωλιάζει μέσα στους πυκνούς καλαμιώνες,

ενώ ο νυχτοκόρακας που φωλιάζει στη γειτονική Λυσιμαχεία έρχεται να τραφεί στην Τριχωνίδα.

Την Άνοιξη, μέσα από τους καλαμιώνες κάνει την εμφάνισή του και ο σπανιότερος των ερωδιών, ο πορφυροτσκνιάς.

Τον Απρίλη, οι χαλκόκοτες πέφτουν κατά ομάδες στα υγρολίβαδα για να τραφούν   καθώς μεταναστεύουν.

χαλκόκοτα

Ο καιροσκόπος παμφάγος ασημόγλαρος είναι καθημερινός επισκέπτης της λίμνης, ενώ οι καστανοκέφαλοι γλάροι παραμένουν στη λίμνη όλο το χρόνο.

Τα ποταμογλάρονα επισκέπτονται σε μικρούς αριθμούς την Τριχωνίδα από τον Απρίλη ως το Σεπτέμβρη. Βουτούν κάθετα από τον αέρα στο νερό για να πιάσουν αθερίνες.

Πολύ πιο σπάνια εμφανίζονται τα νανογλάρονα.

Γερακίνες φωλιάζουν στα κοντινά βουνά και αναζητούν τροφή στους γύρω από τη λίμνη βάλτους, κυρίως το Χειμώνα.

Οι καλαμόκιρκοι φτεροκοπούν πάνω από τη λίμνη κατά τους χειμερινούς μήνες ψάχνοντας για άρρωστα ή τραυματισμένα πουλιά.

Τα βραχοκιρκίνεζα πετούν στην περιοχή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου αναζητώντας μικρά τρωκτικά ή μεγάλα έντομα. Στέκονται  θαρρείς ακίνητα στον αέρα επιθεωρώντας το έδαφος με εκείνο το χαρακτηριστικό τους πέταγμα που στην Ελλάδα τους έδωσε το παρατσούκλι “ανεμογάμης” και στην Ισπανία την παρομοίωση με “το άγιο Πνεύμα”.

Το καλοκαίρι την περιοχή επισκέπτονται ο φιδαετός

και ο σφηκιάρης.

Ο πρώτος τρέφεται με φίδια και σαύρες και ο δεύτερος κυρίως με σφήγκες στις σφηκοφωλιές.   Που και που, πάνω από τη λίμνη μπορεί να περάσει κάποιο ξεστρατισμένο  όρνιο, προερχόμενο από τον Αράκυνθο.

Ο ποταμότριγγας είναι από τα λιγοστά είδη παρυδάτιων πουλιών που επισκέπτονται τη λίμνη. Προτιμά τις χαλικώδεις και βραχώδεις ακτές της.

Λιγοστά ζευγάρια  αλκυόνες φωλιάζουν  σε τρύπες που έχουν ανοίξει σε όχθες όπου υπάρχουν χωμάτινα   πρανή. Κυνηγούν μοναχικά  μικρά ψαράκια με τον πολύ χαρακτηριστικό τους τρόπο.

Οι λευκοσουσουράδες τσιμπολογούν μικρά έντομα στο ανοιχτό έδαφος. Λίγα ζευγάρια φωλιάζουν στις ανατολικές όχθες. Οι κελάδες γεμίζουν τα χορτολίβαδα κάθε χειμώνα   ενώ δεκάδες χιλιάδες ψαρόνια  έρχονται να διαχειμάσουν και τρέφονται τριγύρω από τη λίμνη μαζί με κορακοειδή όπως τα χαβαρόνια για τα οποία η περιλίμνια ζώνη αποτελεί το νοτιότερο τόπο της χειμερινής τους κατανομής στη Βαλκανική.

Πέντε είδη χελιδονιών συγκεντρώνονται την Άνοιξη εδώ κατά χιλιάδες, κυνηγώντας καθημερινά τα έντομα. Το πιο κοινό είδος είναι το σταυλοχελίδονο.

Μιλτοχελίδονο (Hirundo daurica)

Ο μαυρολαίμης κυνηγά έντομα στους θάμνους και τα λιβάδια. Ο φυλλοσκόπος καθαρίζει τα φύλλα και τα κλαδάκια από τα παρασιτικά έντομα, τα αβγά και τις προνύμφες τους. Η τσιχλοποταμίδα

ηχεί το γαμήλιο κελάηδημά της στους καλαμιώνες από τον Απρίλη ως τον Ιούνη. Η υφάντρα χτίζει τη φωλιά της με το χνούδι της λεύκας του ψαθιού και της ιτιάς και την κρεμά  από ένα λεπτό κλαδί, συνήθως  πάνω από το νερό, για ασφάλεια.

Με ένα ζευγάρι κιάλια και ένα βιβλίο για πουλιά μπορεί όποιος επιθυμεί να μυηθεί στην παρατήρηση πουλιών ή όπως λέγεται διεθνώς, στον κόσμο  του bird watching. Μερικές γνώσεις για τη βιολογία και τις συνήθειές τους θα βοηθήσουν στο να τα εντοπίσει κάποιος και να τα παρατηρήσει  με μεγαλύτερο ενδιαφέρον, ερμηνεύοντας τις κινήσεις και τη συμπεριφορά τους.

Βασικοί κανόνες για τον παρατηρητή πουλιών είναι η υπομονή και  ο σεβασμός προς τα έμβια όντα. Οι κινήσεις δεν πρέπει ποτέ να είναι απότομες,   η ενδυμασία μας δεν πρέπει να έχει φανταχτερά χρώματα που τρομάζουν τα πουλιά. Ενδεδειγμένα χρώματα τα χρώματα της φύσης, καφέ, χακί, πράσινο, γκρίζο.

Πρόσβαση στην παρόχθια ζώνη απ’ όπου θα παρατηρήσουμε τα υδρόβια πουλιά έχουμε στις περιοχές Αμπάρια , Παλαιοχώρα Καινούριου,  Δογρή, Κάτω Μυρτιά, Σιταράλωνα, Τριχώνιο, Δαφνιά, θυρόφραγμα Λυσιμαχείας.

Αρπαχτικά πουλιά μπορούμε να παρατηρήσουμε στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης, καθώς και στους γύρο ορεινούς όγκους. Δυσκολότερη είναι η παρατήρηση των μικρών πουλιών.  

Πουλιά που μπορεί εύκολα κανείς να τα παρατηρήσει  είναι οι φαλαρίδες, τα βουτηχτάρια,  οι ερωδιοί,  οι κορμοράνοι, οι γλάροι, τα γλαρόνια,   οι αλκυόνες  και οι πάπιες.

Επίσης  αρπακτικά όπως γερακίνες, καλαμόκιρκους και βραχοκιρκίνεζα.  

Tο μικρότερο  ψάρι στη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας

Ο Νανογωβιός  της Τριχωνίδας

To μικρότερο ψάρι της Ευρώπης ζει στη Λίμνη Τριχωνίδα

Το μικρότερο ψάρι της Ευρώπης ζει στη Τριχωνίδα  και ονομάζεται νανογωβιός. Αυτό αναφέρει  η έκδοση «Ψάρια και οργανισμοί των εσωτερικών υδάτων της Ελλάδας» που εξέδωσε η εταιρεία παροχής υπηρεσιών και εφαρμογών στους τομείς του περιβάλλοντος, αλιείας και υδατοκαλλιέργειας «Νέαρχος» σε συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η οποία παρουσιάστηκε πρόσφατα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης. Ο νανογωβιός είναι ενδημικό της Τριχωνίδας και ζει μόνο στα νερά της και το μήκος του είναι μόλις 2 εκατοστά……

 

Το επιστημονικό του όνομα είναι Economidichthys trichonis και οφείλεται στον παγκοσμίου φήμης καθηγητή ζωολογίας-ιχθυολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Παναγιώτη Σ. Οικονομίδη ο οποίος το 1990 το περιέγραψε και το ταξινόμησε.

Μάλιστα είναι ένα είδος απειλούμενο με εξαφάνιση.